1
Hat sanatı uzmanı Prof. Dr. Uğur Derman ve tezhip sanatı uzmanı Prof. Dr. Çiçek Derman’ın konuşmalarıyla hat ustası ve hocası Sn. Efdaluddin Kılıç moderatörlüğünde gerçekleştirilen “Gelenekli Sanatların Merkezi İstanbul” Söyleşisi İstanbul Tarih Alanları Alan Başkanlığı ve IRCICA işbirliğinde 1 Ekim 2025’te IRCICA’da düzenlenmiştir. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Yolu Festivali çerçevesinde, İstanbul’un UNESCO Dünya Mirası Listesine kaydedilişinin 40. Yılı vesilesiyle gerçekleştirilen etkinlikte IRCICA’da 27 Eylül-5 Ekim 2025 arasında yer alan sergi de sunulmuştur. Etkinlik İstanbul Tarih Alanları Alan Başkanı Sn. M. Mustafa Tural’ın İstanbul’un UNESCO Dünya Mirası Listesine kaydediliş süreci ve bununla ilgili günümüzdeki çalışmalar üzerine konuşması ve belgesel film gösterimiyle tamamlanmıştır.
Prof. Dr. Uğur Derman hat sanatı ve İslam tarihindeki gelişmesi üzerine engin bilgiler veren, hat eserlerinden zengin örnekler eşliğindeki konuşmasında önce, hat sanatında kullanılan âletleri ve malzemeyi tanıttı. Ardından, yine eserler üzerinde detaylı açıklamalarla beraber, çeşitli dönemlerde ve günümüzde yaygın kullanılan yazı çeşitlerini, levhaların hazırlanmasındaki usul ve merhaleleri anlattı. İstanbul’un tarihî binalarından, yazma eserlerin sayfalarından ve hat levhalarından seçilmiş yazıların üslûp ve istif özelliklerini açıkladı. Hat sanatının uygulandığı alanları anlattı ve bir hat levhasının, mesela bir Hilyenin ihtiva ettiği unsurları tarif etti. Prof. Uğur Derman ayrıca bu sanatın gelişmesinde dönüm noktası oluşturmuş, köprü kişiler olarak iz bırakmış hattatlardan bahsetti ve eserlerinden örnekler göstererek bunları açıkladı.
Prof. Dr. Çiçek Derman tezhip sanatı üzerine aydınlatıcı ve kapsamlı konuşmasında İstanbul’un müzelerinden, tarihî koleksiyonlardan ve yazma kitaplardan seçilmiş farklı yüzyıllara ait eserlerin resimlerine dayanarak bilgiler verdi. Tezhip sanatının Türklerde hat sanatından daha eskilere, Uygurlara dayanan tarihinden söz etti, tezhibin tek başına kendi eserlerini üreten bir sanat olduğunu ve aynı zamanda hat eserlerini bezemek ve onları öne çıkarmak için uygulandığını anlattı. Kullanılan başlıca âlet olarak fırçadan söz etti ve bir tezhip eserinde kullanılacak olan altının hazırlanma sürecini tarif etti. Bu sanatın İstanbul’da zirvesine ulaştığı 15. yüzyıldan itibaren geçirdiği dönemleri, bu dönemlerde revaçta olan motifleri ve renkleri anlattı; 18. yüzyıldan itibaren etkili olan Rokoko tarzından ve hâkim motifi gül ve diğer ayırt edici özelliklerinden bahsederek ilgili eserlerden örnekler gösterdi. Prof. Derman ayrıca Saray atölyelerini ve bu atölyelerin bünyesindeki iş organizasyonunu anlattı, daha yakın zamanlarda münferit sanatkârların çalışmalarından bilgiler verdi.
