İslam Arkeolojisi ve Mimarisi uzmanı Prof. Andrew Petersen (Bradford Üniversitesi, İngiltere) “Gazze’deki Tarihî Yapıları Anlamak ve Korumak” başlıklı konuşmasıyla 15 Mayıs 2025’te IRCICA Miras Konuşmaları programına konuk oldu. Konuşmasına Gazze’deki tarihî mimari mirasın, saldırıların devam etmekte olduğu bu dönemdeki durumunu özetlemekle başlayan Petersen, çeşitli dönemlerden kalan miras eserlerin fotoğraflarını ve yerlerini belirten haritaları gösterdi ve Gazze’nin Filistin, Mısır ve Suriye’yi birbirine bağlayan coğrafî konumuyla özellikle Memluk döneminde merkezî rol oynadığını ve Osmanlı döneminde de önemli bir yeri olduğunu belirtti. 1. Dünya Savaşı sırasında 1917’deki İngiliz bombardımanı sonrasında, 1917-1948 İngiliz mandası döneminde kapsamlı bir kazı, koruma ve kayıt programının yürütüldüğünü anlattı. 20. Yüzyıl yapılarının ve geleneksel inşaat tekniklerini temsil eden binaların da örneklerini gösteren konuşmacı Gazze mimari mirasıyla ilgili olarak belge ve kayıtların eksikliğine işaret etti. İsrail işgalinin son derece büyük zararlar verdiğini ve saldırılar devam etmekte olduğundan binalar üzerinde hangi ölçüde zarar meydana geldiğini yüzdelerle tahmin etmenin güç olduğunu açıkladı. Ancak yine aynı nedenle günümüzde mevcut olan verilerin hızla toplanmasının çok önemli olduğunu, fiziksel yapıların kısmen kaybolması halinde bile hafızada varolmaya devam etmeleri için bunun gerektiğini belirtti. Bunun yanında, saldırılar biter bitmez, geride kalanın derhal kurtarılması, yerine konması, yeniden inşası için planlamanın şimdiden yapılmasının gereğine değinen Prof. Petersen tarihî binalar hakkında atılması gereken adımları kültürel kimliklerini tanımlama, açığa çıkarma, durum tespiti, yeniden inşa ve imar, olarak sıraladı. Bu girişimler, yapıların tarihî bileşenlerinin tanımlanması ve korunması amacıyla tarih araştırmalarıyla desteklenmelidir, diyen Prof. Petersen özellikle camilere çevrilerek değerlendirilmiş büyük kiliseler gibi palimpsest yapıların durumunda bunun önemli olduğunu anlattı. Soru-cevap kısmında Gaza yapılarının tarih dönemlerine dayalı kimlikleri ve katmanları, Osmanlı dönemi eserleri, ve mimari mirasın toplum hafızasındaki önemi üzerinde duruldu.
Prof. Petersen’e bilgilendirici konuşması için teşekkür eden, IRCICA Mimari Miras Bölümü Sorumlusu Mimar Dr. Alidost Ertuğrul özellikle belgeleme konusuna, Gazze yapılarının palimpsest eserler olarak anlamlarına, ve savaş sonrası için yol haritasına işaret edilmesinden dolayı takdirlerini ifade etti.
